Η Θεσσαλονίκη εκτός των τειχών

H τρίτη έκδοση της μελέτης του Βασίλη Κολώνα επιβεβαιώνει την ήδη πετυχημένη πορεία του βιβλίου. Δίνει την ευκαιρία στον συγγραφέα να προσθέσει νέα στοιχεία που έφερε στο φως η συστηματική αποδελτίωση της γαλλόφωνης εφημερίδας Journal de Salonique. Το κείμενο επικαιροποιήθηκε και η εικονογράφηση εμπλουτίστηκε είτε με την αντικατάσταση εικόνων καλύτερης ευκρίνειας (συλλογή φωτογραφιών του Παν/μίου Κωνσταντινούπολης), είτε με την προσθήκη νέων που εντοπίσθηκαν στο μεταξύ σε ιδιωτικά και δημόσια αρχεία (Γαλλία, Ιταλία) ή αγοράστηκαν σε δημοπρασίες. Ως βασικοί στόχοι της έρευνας είχαν οριστεί εξαρχής η αναζήτηση του τρόπου σχηματισμού της νέας συνοικίας, μιας «νέας» πόλης στη μετάβασή της από την παράδοση στη νεωτερικότητα, και ο προσδιορισμός της εικόνας της μέσα από σπάνιο και ανέκδοτο φωτογραφικό υλικό που αναδεικνύει την ιστορική, τυπολογική και μορφολογική ταυτότητα των κτιρίων της. Παλαιές αλλά και σύγχρονες λήψεις από επαύλεις, σχολεία, εργοστάσια, θρησκευτικά και διοικητικά κτίρια αναδεικνύουν τον εκσυγχρονισμό του αστικού χώρου, στην πρώτη εκτός των τειχών επέκταση της Θεσσαλονίκης. Η έρευνα σε άγνωστες πηγές, σε κρατικά αρχεία, ιδιωτικές συλλογές και μουσεία έφερε στο φως στοιχεία για την εθνοτική και κοινωνική σύνθεση του πληθυσμού της καθώς και την αρχιτεκτονική των κτιρίων της, σε μια προσπάθεια να αποκαταστήσει τη χαμένη εικόνα μιας συνοικίας αυτόνομης, μοντέρνας, γοητευτικής. Τη μέχρι σήμερα πορεία του βιβλίου πλαισίωσαν με τον καλύτερο τρόπο η ομότιτλη έκθεση που φιλοξενήθηκε τον Απρίλιο του 2016 στο Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης στη Θεσσαλονίκη, και η παραγωγή ταινίας ντοκιμαντέρ για τη Συνοικία των Εξοχών με πρωτοβουλία της Πολιτιστικής Εταιρείας Επιχειρηματιών Βορείου Ελλάδος. Ο Βασίλης Κολώνας είναι καθηγητής ιστορίας της αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.